مادرم بلوط و هشدارهای نادیده گرفته شده

سالها پیش، محمود رحمانی، مستندساز برجسته خوزستانی ، در اثر روشنگرانه خود"مادرم بلوط" به فاجعه ی قطع درختان بلوط برای تولید زغال پرداخت. این مستند تکان دهنده‌ مورد تحسین سینماگران عمدتاً مستقل داخلی و خارجی قرار گرفت. اما عده ای از سینماگران چه در استان و چه در مرکز با رویکرد حسادت و ترس از تنگ شدن جایشان توسط یک فیلمساز جوانِ جنوبی علنا به تخریبش پرداختند.
رسانه ها و نهادهای رسمی نیز او را متهم به سیاه نمایی کردند و برای فیلم بایکوتی غیر رسمی ایجاد کردند . در عرصه عملی و سیاستگذاری محیط زیستی نیز نادیده گرفته شد .


رحمانی اما به رسالت انسانی خود عمل کرد، با نگاهی تیزبین، دلی پر دغدغه‌ و هوش و ذوق سرشار و طبیعت گرا نسبت به زادگاه خود ایذه، بعنوان یک نمونه ی عینی ، پرده از یک بحران مخفی، زیر پوستِ کلِ سلسله کوه های زاگرس برداشت. آسیب شناسانه به دل ماجرا رفت و در عین سادگی اثری فاخر توليد کرد که با تدوین فرید دغاغله و صدای هوشنگ چارتنگی و سایر هنرمندان بی ادعای ديگر خوزستانی فیلمی ماندگار در تاریخ سینما ثبت شد.

امروز، بحران زاگرس نشان می دهد که اگر این جنس هشدارها جدی گرفته میشد ، شاید امروز شاهد نابودی سالانه ۱۲۰ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط نبودیم:
- بر اساس گزارش سازمان جنگل‌ها و مراتع ، ۴۰٪ از جنگلهای زاگرس در پنج دهه اخیر نابود شده‌اند .
- سالانه حدود ۲ میلیون اصله درخت بلوط فقط برای تولید زغال قطع می‌شود (منبع: پژوهشکده محیط زیست، ۱۴۰۲).
- از آتش سوزی های عمدی توسط دستگاه قضایی پرده برداری شده
- کاهش پوشش جنگلی زاگرس نقش مستقیمی در بیابان‌ زایی ، سیل‌های ویرانگر (مثل سیل ۱۳۹۸ لرستان)، و فرونشست زمین داشته است.


البته نسل پیش کسوت سینماگران خوزستانی، هنرمندان بزرگی مانند امیر نادری، ناصر تقوایی، محمد مرادی جاوید و.... چنین سنت طبیعت گرایانه ای را در مکتب سینمای جنوب پی ریزی کردند مستندهای رحمانی ادامه چنین سنت ارزشمند و روشنگرانه ای است که فقط به جنبه های هنری و زیبایی شناسی محدود نمی ماند.
مادرم بلوط نه فقط یک اثر هنری، بلکه یک بیانیه اضطراری و اعتراضی بود. اما در غیاب حمایت رسانه‌ های رسمی این هشدار به جنبشی ملی ضدِقطعِ درختان و جایگزینی سوخت‌های پایدار تبدیل نشد. همان گونه که آب باد خاک امیر نادری هشداری بر خشک شدن تالاب ها بود و با چنین سرنوشتی مواجه شد.


با نگاه به آنچه گذشت و آن چه در حال وقوع است ضروری است که این فرآیند تغییری اساسی کند
چرا که امروز نیز با وجود قوانین منع قطع بلوط (مثل ماده ۴۵ قانون حفاظت از جنگلها)، قاچاق چوب و زغال به دلیل ضعف نظارت و معیشت جایگزین نشده ادامه دارد.

کارشناسان تاکید میکنند که احیای زاگرس نیازمند:
۱. جایگزینی فوری سوختهای جنگلی با برنامه‌های حمایتی (مثل توزیع گاز و انرژیهای پاک در جوامع محلی).
۲. تقویت گارد حفاظت از جنگلها با استفاده از فناوری (مانند پایش ماهوارهای).
۳. تبدیل هشدارها به اقدام جمعی: از رسانه‌ها تا آموزش همگانی.

-یک عبرت بزرگ :سکوت و انفعال و کارشکنی های پس از مستند "مادرم بلوط" نشان داد که تحسین هنری و غرض ورزی ما را به جایی نمی برد ؛ وقتی پای محیط زیست انسانی و جانوری در میان است، هر تاخیری یعنی مرگ تدریجی ریه ای که نفس ایران را تنظیم می کند.جنگل های زاگرس...