آلودگی هوا چگونه بر بروز بیماری‌های تنفسی اثر می‌گذارد؟

دکتر حانیه راجی در نشست تخصصی بررسی آلایندگی‌ها در خوزستان با تاکید بر شناخت مسئولیت‌های اجتماعی که در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز برگزار شد، با اشاره به آلودگی هوا و اثرگذاری آن بر سلامت اظهار کرد: شاید تصور شود که بیشترین آثار آلودگی هوا بر بیماری‌های تنفسی است اما در واقعیت، آلودگی هوا می‌تواند بر همه ارگان‌های بدن آثار سوء بگذارد و این گونه نیست که بگوییم صرفا منجر به افزایش بیماری‌های تنفسی و کنسر سیستم تنفسی و ریه می‌شود. بنابراین همه ارگان‌های بدن می‌توانند از آلودگی هوا اثر بگیرند.

وی افزود: آلودگی هوا شامل آلاینده‌های فیزیکی مانند داست و ذرات معلق در هوا، آلاینده‌های شیمیایی و آلاینده‌های بیولوژیک است؛ همه این آلاینده‌ها می‌توانند ارگان‌های بدن را متاثر کنند اما با توجه به وسعت زیاد هوایی که وارد دستگاه تنفس می‌شود، شایع‌ترین قسمتی که درگیر بیماری می‌شود دستگاه تنفسی است.

این فوق تخصص ریه بیان کرد: طبق اطلاعات WHO (سازمان جهانی بهداشت) ۹۹ درصد افراد درجاتی از آلودگی هوا را تجربه و هوای آلوده تنفس می‌کنند و سالانه ۷ میلیون مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا رخ می‌دهد که آمار بالایی است.

راجی عنوان کرد: با توجه به عوارض آلودگی هوا، سیستم تنفسی شایع‌ترین ارگانی است که متاثر می‌شود اما سایر ارگان‌ها مانند سیستم عروقی، مغزی، قلب و عروق و دستگاه گوارش نیز با آلودگی هوا درگیر می‌شوند.

وی با بیان اینکه امسال آلودگی هوا زودتر از حد معمول و انتظار آغاز شده است، افزود: ریسک حوادث استروک (سکته مغزی)، عوارض گوارشی، خونریزی‌های گوارشی و بروز یا تشدید بیماری‌های قلبی از عوارض آلودگی هوا است و حتی آپاندیسیت نیز به دلیل آلودگی هوا افزایش پیدا می‌کند. در مجموع شاید ارگانی نباشد که از آلودگی هوا متاثر نشود. آلودگی هوا می‌تواند موجب افزایش حوادث استروک و ناتوانی افراد شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: باید توجه شود که از زمان آلودگی هوا تا مشاهده یا تشدید علائم بیماری‌های قلبی و تنفسی، یکی دو هفته زمان وجود دارد یعنی بعد از این مدت زمان، مراجعات درمانی افزایش می‌یابد.

بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا

وی افزود: در پی آلودگی هوا ریسک بروز سرطان ریه، آسم، بیماری انسداد ریوی مزمن، عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های ویروسی و عفونت‌های قارچی افزایش می‌یابد.

راجی بیان کرد: همچنین آلودگی هوا ممکن است منجر به تولد نوزاد با وزن کم، افزایش موارد زایمان زودرس، مرده‌زایی، سقط جنین و افزایش ریسک بروز دیابت شود.

این فوق تخصص ریه گفت: زمانی که آلاینده‌ها ذرات کوچکی داشته باشند و استنشاق شوند، وارد گردش خون می‌شوند و از این طریق به سایر ارگان‌ها می‌رسند و منجر به بروز عوارض و بیماری‌ها می‌شوند.

وی در مورد اینکه چه مدت طول می‌کشد تا عوارض آلودگی هوا در فردی که در معرض آلایندگی هوا قرار می‌گیرد بروز پیدا کند، گفت: این سوال پاسخ مشخصی ندارد و به وضعیت سلامت و سن فرد و میزان آلاینده‌ها بستگی دارد اما کودکان و افراد مسن، دو گروه پر خطر هستند و ممکن است در مدت زمان کوتاه‌تری دچار عوارض شوند.

نقش اندازه ذرات آلاینده‌ها در بروز بیماری‌ها

راجی عنوان کرد: سایز ذرات آلاینده، در بروز بیماری تنفسی بسیار مهم است. اگر ذرات بزرگ‌تر هم در سیستم دستگاه تنفسی رسوب کنند بیشتر در مخاط بینی و سینوس‌ها قرار می‌گیرند و بیشتر منجر به بروز سینوزیت می‌شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با بیان اینکه غلظت آلاینده‌ها نیز در بروز بیماری‌ها بسیار تاثیرگذار است، گفت: ذرات ریزتر و با اندازه ۲ تا ۵ میکرون به سیستم تحتانی تنفسی می‌رسند. ذرات با اندازه کمتر از ۲.۵ میکرون می‌توانند وارد جریان خون شوند و عوارض سیستمیک بیشتری بر جای بگذارند.

وی عنوان کرد: سیستم موکوسیلیاری یکی از حیاتی‌ترین قسمت‌های سیستم تنفسی است که موجب پاکسازی ذرات آلوده هوا می‌شود و عملکرد درست این سیستم بسیار مهم است. در مواردی که فرد دچار بیماری‌های ویروسی است، این سیستم عملکرد درستی ندارد و به همین دلیل مشاهده می‌شود عوارض عفونت‌های ویروسی همراه با افزایش آلودگی هوا بیشتر می‌شود و منجر به ایجاد آثار سینرژیسم می‌شود.

راجی گفت: مشاهده می‌شود اکنون که آلودگی هوا بیشتر است، عفونت آنفلوآنزا هم بیشتر عوارض خود را نشان می‌دهد.

وی با بیان اینکه اگر زنان باردار در معرض آلودگی هوا قرار بگیرند ممکن است با عوارض سوئی مواجه شوند، گفت: داست‌ها (ذرات آلاینده) ممکن است در دراز مدت منجر به بروز بیماری‌های تنفسی، آسم و بیماری انسداد مزمن ریوی شوند که به همین دلیل شیوع آسم در خوزستان نسبت به متوسط کشوری بیشتر است.

شیوع بالاتر آسم در خوزستان نسبت به میانگین کشوری به دلیل آلودگی هوا

این فوق تخصص ریه گفت: همچنین سولفور دی‌اکسیدها که آلاینده شیمیایی هستند و توسط صنایع تولید می‌شوند و آلاینده نیتروژن دی‌اکسید و ازون می‌توانند منجر به افزایش عوارض در بیماران مبتلا به آسم یا انسداد مزمن ریوی، بروز یا تشدید بیماری‌های تنفسی شوند و در درازمدت به ویژه ازون ریسک ابتلا به کنسرها را افزایش دهند که مراحل اولیه آن سرفه، خس خس سینه و تشدید بیماری‌های تنفسی است.

وی با بیان اینکه آلاینده‌های فیزیکی، شیمیایی و بایولوژیک با اثر سینرژیسم می‌توانند موجب تشدید بیماری‌های مختلف شوند، افزود: اگر بتوانیم آلاینده‌ها را کاهش دهیم از بروز عوارض طولانی‌مدت جلوگیری می‌شود و امید به زندگی مردم افزایش می‌یابد بنابراین دولت باید در این زمینه فکر اساسی کند.

راجی بیان کرد: در شهر بزرگ صنعتی همراه با آلودگی هوا ممکن است همه نوع بیماری مشاهده شود و چیزی نیست که نتوانیم به آلودگی منتسب کنیم.

منبع: ایسنا